Белыя карлікі - канчатковая стадыя зорнай эвалюцыі пасля вычарпання тэрмаядзерных крыніц энергіі зорак сярэдняй і малой масы. Яны вявляюць сабой вельмі шчыльныя гарачыя зоркі малых памерав з выраджанага газу. Ядзерныя рэакцыі внутры белага карліка не ідуць, а свячэнне адбываецца за кошт павольнага астывання. Маса белых карлікав не можа перавышаць некаторага значэння - гэта так званы мяжа Чандрасекар, ровныя прыкладна 1,4 масы Сонца. p> Сонца в будучыні - гэта белы карлік. p> Грандыёзнае, але надзвычай рэдкае нябеснае з'ява, якое адлюстравана в многіх гістарычных летапісах розных народав - гэта вспышка звышновай зоркі, якую часам было відаць нават днём. p> Установлена, што в сярэднім у кожнай галактыцы вспышка звышновай адбываецца раз у некалькі дзесяцігоддзяв. У максімуме свайго бляску яна можа быць гэтак жа яркай, як астатнія сотні мільярдав зорак галактыкі разам узятыя. p> Як впершыню выказалі здагадку в 30-я гады XX стагоддзя Вальтэр Бааде і Фрыц Цвикки, у выніку выбуху звышновай утворыцца звышшчыльная нейтронная зорка. Гэтая гіпотэза пацвердзілася пасля адкрыцця в 60-х гадах Пульсар - быстровращающейся нейтроннай зоркі в цэнтры Крабовидной імглістасці в сузор'і Цяльца; ён павстав на месцы вспышкі звышновай 1054. p> Нейтронная зорка - гэта канчатковае стан эвалюцыі зорак масай больш за дзесяць сонечных. Яна вявляе сабой вельмі экзатычны касмічны аб'ект. Яе радыус - усяго 10-20 км, а маса в 1,5-2 разы больш сонечнай. Максімальна магчымая маса нейтроннай зоркі носіць назву мяжы Оппенгеймера-Волкава, які в любым разе не больш за тры мас Сонца. Калі маса нейтроннай зоркі перавзыходзіць гэта лімітавае значэнне, ніякі ціск рэчывы не можа процідзейнічаць сілам гравітацыі. Зорка становіцца нявстойлівым і хутка калапсуе. Так утворыцца чорная дзірка. p> Чорная дзірка - касмічны аб'ект, які втвараецца пры неабмежаванай гравітацыйным сціску (гравітацыйным калапсе) масівных касмічных тэл. Існаванне гэтых аб'ектав прадказвае агульная тэорыя адноснасці. Сам тэрмін "чорная дзірка "уведзены в навуку амерыканскім фізікам Джонам Уілерам в 1968 г. для абазначэння сколлапсировавшей зоркі. p> Чорныя дзіркі втвараюцца в выніку калапсу гіганцкіх нейтронных зорак масай больш за 3 мас Сонца. Пры сціску іх гравітацыйнае поле вшчыльняецца всё мацней і мацней. Нарэшце зорка сціскаецца да такой ступені, што свет ужо не можа пераадолець яе прыцягнення. Радыус, да якога павінна сціснуцца зорка, каб ператварыцца в чорную дзірку, называецца гравітацыйным радыусам. Для масівных зорак ён складае некалькі дзясяткав кіламетрав. p> Паколькі чорныя дзіркі не свецяць, то адзіны шлях судзіць пра іх - гэта назіраць вздзеянне іх гравітацыйнага поля на іншыя цела. p> Маюцца ускосныя доказы існавання чорных дзюр больш чым у 10 цесных падвойных рэнтгенавскіх зорках. У карысць гэтага гавораць, па-першае, адсутнасць вядомых праяв цвёрдай паверхні, характэрных для рэнтгенавскага Пульсар або рэнтгенавскага барстера, і, па-другое, вялікая маса нябачнага кампанента двайны сістэмы (больш за 3 мас Сонца). Адзін з найбольш верагодных кандыдатав у чорныя дзіркі - гэта самы яскравы крыніца рэнтгенавскіх прамянёв у сузор'і Лебедзя - Лебедзь Х-1. p> Спіс літаратуры
Для падрыхтовкі дадзенай працы былі выкарыстаныя матэрыялы з сайта
