Электрычнае супраців правадыра не залежыць ад пададзенай на яго напругі.
Што такое электрычны супраців? Прасцей за всё растлумачыць гэта па аналогіі з вадаправоднай трубой. Уявіце сабе, што вада - нейкае падабенства электрычнага току, якi втвараецца накіраваным рухам электронав у правадыру, а напружанне - аналаг ціску (напору) вады. Супраців - гэта тая сіла процідзеяння асяроддзя іх руху, якую электронам або вадзе даводзіцца пераадольваць, у выніку чаго вырабляецца праца і вылучаецца цеплыня. Менавіта такая мадэль вявлялася в 1820-я гады Георгу ЗМЗ, калі ён занявся даследаваннем прыроды таго, што адбываецца в электрычных ланцугах.
У вадаправоднай трубе всё ідзе так, што чым вышэй ціск вады, тым адносна вялікая доля энергіі выдатковваецца на пераадоленне супраціву в трубах, паколькі в іх взмацняецца турбулентнасць патоку. З гэтага зыходзів Ом, прыступаючы да досведав па вымярэнні залежнасці сілы току ад напружання. І вельмі хутка высветлілася, што нічога падобнага в электрычных правадырах ня адбываецца: супраців рэчывы электрычнаму току зусім не залежыць ад прыкладзенай напругі. У гэтым, па сутнасці, і заключаецца закон Ома, які (для асобнага вчастка ланцуга) запісваецца вельмі проста:
U = IR
дзе U - напружанне, прыкладзенае да вчастку ланцуга, I - сіла току, а R - электрычнае супраців вчастка ланцуга.
Сёння мы разумеем, што электрычная праводнасць абумовлена рухам свабодных электронав, а супраців - сутыкненнем гэтых электронав з атамамі крышталічнай рашоткі (гл. Электронная тэорыя праводнасці). Пры кожным такім сутыкненні частка энергіі вольнага электрона перадаецца атаму, які, у выніку, пачынае вагацца больш інтэнсівна, і в выніку мы назіраем награванне правадыра пад дзеяннем электрычнага току. Павышэнне напружання в ланцуга ніяк не адбіваецца на долі цеплавых страт такога роду, і суадносіны напружання і электрычнага току застаецца сталым.
Аднак, калі Георг Ом эксперыментальна адкрыв свой закон, атамная тэорыя будовы рэчывы знаходзілася в зачаткавым стане, а да адкрыцця электрона заставалася некалькі дзесяцігоддзяв. Такім чынам, для яго формула U = IR была чыста эксперыментальным вынікам. Сёння мы маем дастаткова стройную і, адначасова, складаную тэорыю электраправоднасці і разумеем, што закон Ома в яго першапачатковым выглядзе - усяго толькі грубае набліжэнне. Аднак гэта не перашкаджае нам з поспехам выкарыстовваць яго для разліку самых складаных электрычных ланцугов, выкарыстоввальных у прамысловасці і побыце. Адзінка электрычнага супраціву сістэмы СІ называецца Ом в гонар гэтага выбітнага навуковца.
***
Георг Сымон ОМ
Georg Simon Ohm, 1789-1854
Нямецкі фізік. Нарадзівся в Эрлангене у 1789 годзе (па іншых крыніцах - у 1787-м). Скончыв мясцовы універсітэт. Выкладав матэматыку і натуральныя навукі. Прызнанне в акадэмічных колах атрымав дастаткова позна, толькі в 1849 ставшы прафесарам Мюнхенскага універсітэта, хоць ужо в 1827 годзе апублікавав закон, які зараз носіць яго імя. Акрамя электрычнасці займався акустыкай і вывучэннем чалавечага слыху.
Спіс літаратуры
Для падрыхтовкі дадзенай працы былі выкарыстаныя матэрыялы з сайта
