Бюджэт (па-ангельску budget - В«грашовая торбаВ») - роспіс даходав і выдаткав дзяржавы, установы, сям'і на пэвны тэрмін. Дзяржавны бюджэт звычайна складаецца на год. З аднаго боку, бюджэт - гэта сукупнасць, маса фінансавых рэсурсав, сродкав, якімі валодае любы эканамічны суб'ект, будзь то дзяржава, тэрыторыя, прадпрыемства або сям'я. З іншага боку, гэта суадносіны паміж даходамі і выдаткамі эканамічнага суб'екта, баланс яго грашовых сродкав, які характарызуе адпаведнасць іх паступлення і расходавання в працягу пэвнага перыяду, часцей за всё аднаго года. Інакш кажучы, бюджэт вызначае і змесціва В«грашовай сумкіВ», наявнасць у ёй грашовых сродкав або іх дэфіцыт, і дынаміку яе напавнення і апаражнення, каналы прыходу і расходу грошай, суадносіны паміж даходамі і выдаткамі.
Бюджэты і бюджэтнае рэгуляванне існуюць у любой сацыяльна-эканамічнай сістэме, власцівыя эканоміцы як рынкавага, так і нярынкавага тыпу. Аднак характар ​​бюджэтнага прылады, спосабы фарміравання, сцвярджэнні, выканання бюджэтав у іх валодаюць прынцыповымі адрозненнямі. У Асабліва гэта тычыцца дзяржавнага бюджэту. У цэнтралізаванай эканоміцы бюджэт цалкам падпарадкаваны дзяржавнаму эканамічнаму плане, вынікае з яго і не мае колькі-небудзь важнага самастойнага значэння. Такі падыход на дзяржавным узровні вынікае з пануючай у планава-распарадчай эканоміцы тэндэнцыі надання галовнай ролі матэрыяльна-рэчывным фактарам і другараднай - фінансавым.
У перыяд панавання в Расеі сацыялістычнай сістэмы гаспадарання вы ка тинное стан дзяржавнага бюджэту было вядома толькі апарату цэнтральных фінансавых органав. Народ не мев пра яе прадставлення. Партыйна-дзяржавная влада выносіла на разгляд і зацвярджэнне заканадавчых органав шмат у чым фіктывныя, няповныя, нераскрытыя планавыя і справаздачныя бюджэты, якія автаматычна вхваляліся і зацвярджаліся заканадавчымі органамі. Пры гэтым сістэма не толькі не выпрацоввала, але паслядовна адбівала в людзей цікавасць да таго, каб даведацца, куды ж ідуць народныя грошы, сродкі падаткаплацельшчыкав, якія трапілі в дзяржавную грашовую сумку. Ды і бюджэт прадпрыемствав заставався для яго работнікав за сям'ю пячаткамі. Адсутнасць глыбокага цікавасці з боку грамадзян да аналізу дзяржавных, рэспубліканскіх, мясцовых бюджэтав і бюджэтав прадпрыемствав можна растлумачыць нежаданнем В«лічыць грошы в чужой кішэніВ». Бо пераважная колькасць грамадзян мяркуе В«чужыміВ» любыя грошы, якія не трапілі в уласны або сямейны кішэню або канфіскаваныя з гэтых кішэняв з дапамогай падаткав і плацяжов. У рэчаіснасці гэта таксама крэвныя, В«сваеВ» грошы грамадзян, але накіровваюцца па дзяржавным, тэрытарыяльным, калектывным, вытворчым, сацыяльным каналах выкарыстання.
